średniowieczny teatr, był związany z rozwojem chrześcijańskiego religijnego >dramatu, z tradycją antycznych mimów i świecką ludowością. Dramat chrześcijański rozwinął się najpierw w Kościele ormiańskim i bizantyjskim. W Europie od IX w. początkowo w formie tzw. wstawek do liturgii Wielkiego Tygodnia (procesja z palmami, nawiedzenie grobu Chrystusa), później obejmując Boże Narodzenie. W XII i XIII w. >dramat liturgiczny podejmował nowe wątki biblijne, ukształtowały się gatunki: >misterium i >mirakle – podstawowe gatunek dramatu – oraz wiele innych odchodzących od tematyki religijnej (m.in. sceny realistyczno-rodzajowe, komiczno-satyryczne, groteskowo-farsowe, intermedium, farsa). Wielowątkowe fabuły o rozbudowywanej akcji trwały często kilka dni.
W XIV w. przeniosły się z kościoła na dziedziniec klasztorny, rynek, plac targowy czy poza miejskie mury. Wpływ na charakter przedstawień mieli ich organizatorzy i realizatorzy. Początkowo byli nimi tylko zakonnicy, klerycy i bakałarze szkół łacińskich. W XIII w. rycerstwo, feudalna szlachta i książęta przejęli patronat nad teatralnie rozbudowanymi nabożeństwami.
Od XIV w. widowiska sponsorowały rzemieślnicze gildie i cechy, prawo do współdziałania uzyskali wędrowni żacy, bakałarze, pisarze miejscy i tzw. wolni artyści, a zadania religijno-dydaktyczne kleru zaczęły przejmować bractwa biczowników i stowarzyszeń relijnych uzyskując często monopol na odgrywanie misteriów (Bractwo Męki Pańskiej, 1398, 1402 było pierwszym stałym zespołem teatralnym we Francji z własną siedzibą w Hôpital de la Trinité, następnie Hôtel de Bourgogne). Dla podniesienia dramaturgii i uatrakcyjnienia akcji odchodzono od łacińskich śpiewów na rzecz tekstów mówionych – z czasem w języku narodowym, obok kupców wprowadzono postaci służących i inne postaci. Do programu widowiska włączano także turnieje rycerskie.
Miejsce prezentacji musiało umożliwić sprawną realizację typowych, coraz bardziej rozbudowywanych form widowisk stacyjnych i procesji; zaczęły więc powstawać różne odmiany >sceny teatralnej. W przedstawieniach niekiedy stosowano bardzo bogate dekoracje, instalowano maszynerię dla efektów specjalnych (otwierane niebo, wstępowanie i zstępowanie aniołów, ogień piekielny), używano kostiumów i masek.
Początkowo >aktorami byli mężczyźni, ale z czasem dołączyły do nich aktorki. W grze eksponowano drastyczne szczegóły ukazując okrucieństwo scen kaźni i męczeństwa. Teatr średniowieczny czerpał z tradycji >starożytnego mimu, którego sztuka przetrwała do czasów szekspirowskich m.in. za sprawa wędrownych zespołów, gdzie aktorami i często autorami sztuk byli żonglerzy, szpilmani, minstrele, skaldowie, igrcy czy teatralne bractwa kleryków i błaznów.
W okresach kościelnych zakazów prezentowania przez nich „niewłaściwych” tekstów rozwijała się sztuka pantomimy; przetrwał teatr lalek.
Do średniowiecznych form teatralnych należały kultywowane i/lub adaptowane przez  kościół obrzędy związane z miejscowymi ludowymi wierzeniami, baśniowymi wyobrażeniami, zabobonami, rytuałami powitania wiosny lub tradycją zapustów w tym także zabawy i korowody masek, często pogańskiego pochodzenia.
Do tradycji średniowiecznych nawiązują pasje odgrywane także współcześnie, np. w Oberammergau w Bawarii i w >Kalwarii Zebrzydowskiej koło Krakowa.