O sztukach wszelakich - reżyser
reżyser, twórca wszelkich form widowiskowych i słuchowisk odpowiedzialny za ich kształt artystystyczny i ideowy.
reżyser [franc. regisseur, z łac. rego ‘rządzę’], twórca wszelkich form widowiskowych i słuchowisk odpowiedzialny za ich kształt artystystyczny i ideowy.
Prareżyserem był > rapsod, czyli autor montażu pieśni i innych elementów > misteriów np. eleuzyjskich, dionizyjskich i prawdopodobnie sam był pierwszym aktorem (protagonistą); ok. 600 l. p.n.e. twórcę spektakli obrzędowych nazywano didaskolosem; był już autorem oryginalnych dytyrambów artystycznych (np. Arion z Koryntu), które opatrywał informacją, jak należy je wykonywać; z czasem didaskolos zaczął łączyć funkcje autora oryginalnych dramatów (tragedii, komedii), przodownika chóru jako > koryfeusz i zarazem pierwszego > aktora (np. Tespis); kierował pracą pozostałych aktorów, mając do pomocy chorodidaskalosa odpowiedzialnego za śpiew i taniec.
Od czasów rzymskich zaczęła rozdzielać się rola autora i didaskolosa. Misteria średniowieczne miały swoich meneurs du jeu — prowadzących grę; teatr elżbietański - dyrektorów widowisk — masters of revels, ale z zasady funkcje „reżyserskie” pełnili ciągle najlepsi, najbardziej doświadczeni aktorzy teatru a zwłaszcza aktor-anterprener czyli organizator teatru lub régisseur — ktoś w rodzaju inspicjenta. Dopiero od romantyzmu zaznaczyło się powolne przechodzenie od régie do mise en scène (inscenizacja).
Za pierwszego reżysera, w dzisiejszym znaczeniu, uważa się >Ludwiga Choronegh’a (> Meiningeńczycy). W klasycznej formie zadaniem reżysera dramatu jest wystawienie sztuki, jak najlepiej przenieść na scenę dzieło dramaturga. Gordon Craig używał terminu „artysta teatru”, czyli zawodowo przygotowanego członka > zespołu teatralnego, którego zadaniem jest zrealizować widowisko teatralne; z tej inspiracji narodziły się pojęcia reżysera i inscenizatora.
Współczesny reżyser zajmuje się reżyserią wszelkich form widowiskowych, jak teatralnych i filmowych, także pokazami mody, montażami programów estradowych, festiwalami piosenek, słuchowiskami, reżyser piosenek, nagraniami dźwiękowymi i telewizyjnych, a nawet świętami państwowymi i uroczystościami pogrzebowymi najwybitniejszych obywateli.
