O sztukach wszelakich - montaż
montaż, kompozycja, łączenie poszczególnych części w jedną kompozycyjną całość.
montaż [franc. montage ‘podnosić’, ang. cutting, editing], kompozycja, łączenie poszczególnych części w jedną kompozycyjną całość.
Tradycyjnie przyjęło się, że montaż jest przynależny sztuce filmowej, telew. i teatralnej. Ale jest on właściwym i podstawowym sposobem tworzenia każdego dzieła składającego się z różnych elementów, a więc dotyczy wszystkich tekstów kultury: epiki, liryki, dramatu, filmu, muzyki, plastyki, architektury, tekstów naukowych, dziennikarstwa itd. Twórca, chcąc uzyskać zamierzone znaczenie i oddziaływanie dzieła na odbiorcę, świadomie lub intuicyjnie podejmuje decyzję o bliższym i dalszym sąsiedztwie i oddziaływaniu na siebie elementów kompozycyjnych dzieła. W każdym tekście kultury twórca musi uwzględnić właściwe dla danej dyscypliny środki wyrazu, chyba że kieruje nim > licentia poetica. W teatrze termin m. używa się ze świadomością techniki od lat dwudziestych XX w., ale m. jest źródłem dramaturgii i sztuki reżyserskiej od zawsze. Tak czynił grecki > rapsod, „zszywając”, czyli montując różne pieśni i mity w jeden utwór obrzędowo-dramaturgiczny. W klasycznym teatrze, na wzór epickich opowieści, obowiązywał sposób łączenia elementów na zasadzie prawdopodobieństwa przyczynowo-skutkowego właściwego dla konwencji estetyki realistycznej. Stąd konstrukcja takiego dzieła jest jednolita a akcja ciągła, tworząc obraz „dzieła zrozumiałego, organicznie spójnego, skomponowanego na podobieństwo rozwijającego się ciała” (Brecht 1967. t. 19, s. 314). Upraszczając można powiedzieć, że w tych dziełach montaż polega na łączeniu ciągu obrazów scenicznych, z których każdy stanowi odrębną scenę, grupowanych następnie w akty tworząc „rozwijające się ciało”, ale „jedno ciało” jak w utworach o > kompozycji zamkniętej. Kiedy wprowadzono kompozycję otwartą a następnie do teatru i na estradę > kabaret, > rewię, > music-hall i wreszcie > faktomontaż i > teatr faktu, to zmuszono widza do większego wysiłku łączenia rozproszonych w nich sensów.
W utworach tego typu > fabuła jest rozrywana na drobne, samodzielne cząstki, złożone z fragmentów utworów literackich, muzycznych, dokumentów, filmu i in. Następnie łączone są one różnymi technikami montażu, które dodatkowo nadają opowiadanej historii różne znaczenia, ustanawiają nowy porządek działań. Odbiorca musi więc dokonywać montażu interpretacji tez, myśli, sensów, emocji zawartych w poszczególnych częściach dzieła.
Tradycyjnie przyjęło się, że montaż jest przynależny sztuce filmowej, telew. i teatralnej. Ale jest on właściwym i podstawowym sposobem tworzenia każdego dzieła składającego się z różnych elementów, a więc dotyczy wszystkich tekstów kultury: epiki, liryki, dramatu, filmu, muzyki, plastyki, architektury, tekstów naukowych, dziennikarstwa itd. Twórca, chcąc uzyskać zamierzone znaczenie i oddziaływanie dzieła na odbiorcę, świadomie lub intuicyjnie podejmuje decyzję o bliższym i dalszym sąsiedztwie i oddziaływaniu na siebie elementów kompozycyjnych dzieła. W każdym tekście kultury twórca musi uwzględnić właściwe dla danej dyscypliny środki wyrazu, chyba że kieruje nim > licentia poetica. W teatrze termin m. używa się ze świadomością techniki od lat dwudziestych XX w., ale m. jest źródłem dramaturgii i sztuki reżyserskiej od zawsze. Tak czynił grecki > rapsod, „zszywając”, czyli montując różne pieśni i mity w jeden utwór obrzędowo-dramaturgiczny. W klasycznym teatrze, na wzór epickich opowieści, obowiązywał sposób łączenia elementów na zasadzie prawdopodobieństwa przyczynowo-skutkowego właściwego dla konwencji estetyki realistycznej. Stąd konstrukcja takiego dzieła jest jednolita a akcja ciągła, tworząc obraz „dzieła zrozumiałego, organicznie spójnego, skomponowanego na podobieństwo rozwijającego się ciała” (Brecht 1967. t. 19, s. 314). Upraszczając można powiedzieć, że w tych dziełach montaż polega na łączeniu ciągu obrazów scenicznych, z których każdy stanowi odrębną scenę, grupowanych następnie w akty tworząc „rozwijające się ciało”, ale „jedno ciało” jak w utworach o > kompozycji zamkniętej. Kiedy wprowadzono kompozycję otwartą a następnie do teatru i na estradę > kabaret, > rewię, > music-hall i wreszcie > faktomontaż i > teatr faktu, to zmuszono widza do większego wysiłku łączenia rozproszonych w nich sensów.
W utworach tego typu > fabuła jest rozrywana na drobne, samodzielne cząstki, złożone z fragmentów utworów literackich, muzycznych, dokumentów, filmu i in. Następnie łączone są one różnymi technikami montażu, które dodatkowo nadają opowiadanej historii różne znaczenia, ustanawiają nowy porządek działań. Odbiorca musi więc dokonywać montażu interpretacji tez, myśli, sensów, emocji zawartych w poszczególnych częściach dzieła.
« powrót
