teatr lalek, odmiana teatru, w którym postaci grane są przez lalki teatralne animowane przez aktora-lalkarza.

teatr lalek, odmiana teatru, w którym postaci grane są przez → lalki teatralne animowane przez aktora-lalkarza.

Do XIX w. teatr lalek był rozrywką głównie dla dorosłych i rozwijał się równolegle z teatrem żywego aktora. Wywodzi się z obrzędów kultowych, najwcześniejsze jego ślady odnaleziono w starożytnym Egipcie, później w Azji, Europie i na kontynencie amerykańskim. W starożytnej Grecji i Rzymie za pomocą lalek wystawiano popularne tragedie i komedie, a w średniowieczu repertuar religijny (m.in. misteria na Wielkanoc i Boże Narodzenie) i świecki. W czasach renesansu i baroku niemal każdy kraj dochował się własnych typowych bohaterów teatru lalek; było wielu wzorowanych na postaciach z komedii dell’arte, np. we Włoszech – Pulcinella, a później Pinokio, we Francji – Poliszynel i Guignol, w Anglii – Punch, w Niemczech – Hanswurst. Do rozwoju teatru lalek przyczynili się romantycy, pisząc sztuki i traktaty o tym teatrze (m.in. H. von Kleist, J.W. Goethe, G. Sand). W okresie pozytywizmu dostrzeżono dydaktyczne i wychowawcze możliwości teatru lalek i zaczęto tworzyć repertuar adresowany głównie do dzieci. Pierwszy stały, publiczny teatr lalek dla dzieci powstał w Monachium (1858), a na ziemiach polskich w Warszawie – Teatr Lalek. M. Weryho (1900-04). Popularność tej formy teatru wśród modernistów, futurystów i reformatorów teatru zaowocowała powołaniem 1929 w Pradze Międzynarodowej Unii Lalkarskiej (UNIMA). W Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym powstawały głównie teatry dla dzieci, m.in. Teatr Miniatur w Krakowie, Teatr Błękitny Pajac w Poznaniu, Teatr Kukiełek Baj w Warszawie. Po wojnie największą popularnością cieszyły się: Teatr Lalki i Aktora Groteska w Krakowie, Teatr Marionetek w Poznaniu, Teatr Lalek Arlekin w Łodzi, Teatr Lalka w Warszawie. W latach 70. przy szkołach teatralnych w Białymstoku i Wrocławiu utworzono wydziały lalkarskie. W latach 90. zaczęły powstawać prywatne teatry lalek, m.in. Towarzystwo Wierszalin (1991), Teatr 3/4-Zusno (1992). Dawniej teatry specjalizowały się w animacji jednego typu lalek tworząc teatry kukiełkowe, pacynek, marionetek czy → teatr cieni (bardzo popularny w kabaretach początku XX w.) czy szopka. Współcześnie teatry tworzą spektakle z użyciem różnych lalek, czasami nawet w jednym spektaklu a nawet na scenie obok lalki pojawia się aktor. Rozwija się teatr przedmiotu, w którym role postaci scenicznych grają przedmioty. Większość teatrów lalek  stara się odzyskać widza dorosłego, realizując coraz odważniej przeznaczony dla niego repertuar. Także teatr aktorski zaczął włączać lalki do swoich inscenizacji (m.in. Bread and Puppet Theatre, Tadeusz Kantor, Jerzy Grotowski).