O sztukach wszelakich - teatr absurdu
teatr absurdu, awangardowy nurt w dramaturgii l. 50-60 XX w. nawiązujący do doświadczeń surrealistów i egzystencjalistów, wykorzystujący absurd jako środek konstruowania świata przedstawionego.
teatr absurdu, antyteatr, nowy teatr; termin wprowadzony przez angielskiego krytyka Martina Esseina na wzór rozwijającej się wówczas tzw. antypowieści. Awangardowy nurt w dramaturgii l. 50-60 XX w. nawiązujący do doświadczeń >surrealistów i >egzystencjalistów, wykorzystujący >absurd jako środek konstruowania świata przedstawionego. Do głównych przedstawicieli teatru absurdu należeli: Arthur Adamov, Edward Albee, Samuel Beckett, Jean Genet, Eugène Ionesco, Alfred Jarry, Slawomir Mrożek, Harold Pinter. Łączyły ich poglądy na los człowieka we współczesnym świecie; chętnie odwoływali się do >groteski i >parodii. Tworzyli nakładające się na siebie nonsensowne, absurdalne sytuacje dziejące się poza konkretnym czasem i przestrzenią, w których niezborne wypowiedzi i zachowania nieautentycznych ludzi bez biografii, pozbawionych logicznych motywacji psychologicznych doprowadzały do nowej jakości znaczeniowej; ukazywali niemożność porozumienia się, bezsens działań i życia jednostki czy społeczeństw, w których „wszelkie dążenia człowieka są bezcelowe” (Albert Camus). W życiu bohaterów sztuk taki świat nie zawsze rodził poczucie zagrożenia, ale spektakl w formie artystycznej uprzytamniał widzom m. in. skąd pochodzą tak wszechobecne stany depresji człowieka a nawet źródła dużych i małych totalitaryzmów. To właśnie teatr absurdu usunął właściwą w literaturze egzystencjalistów (Jean Paul Sartre, Albert Camus) sprzeczność między przedstawianą wizją świata a realistyczną metodą jej prezentacji. Rozkwit nurtu skończył się w latach 60., ale teatr absurdu przyczynił się do powstania ruchu >Drugiej Reformy Teatru a także miał znaczący wpływ na wszystkie rodzaje i gatunki współczesnej literatury; konstrukcja tworzenia absurdu wykorzystywana jest dziś powszechnie w filmie, rozrywce, reklamie a nawet w programach szkoleń kadr menedżerskich; zob. też: Witold Gombrowicz, Stanisław Ignacy Witkiewicz.
