O sztukach wszelakich - Teatr baroku

Cechy form teatralnych w okresie epoki baroku. Hasło w opracowaniu.

 

Okres XVI-XVIII w. Składa się z trzech podokresów: (1580-1620) późny renesans – manieryzm - wczesny barok, (ok. 1620-1680) dojrzały barok, (ok. 1680-1764) późny barok-początki oświecenia.
Utwory i formy teatralne zrywają z renesansową przejrzystością i funkcjonalnością formy. Syntetyzują wiele tendencji, nawet sprzecznych, w fabule i systemie wartości: motywy biblijne z mitologiami Greków, Rzymian, Celtów, Germanów, Słowian, pogańskie; świat fantastyki z realistyczno-naturalistycznym; język i obrazy rodem ze średniowiecznego alegoryzmu z ozdobnymi, przesadnie metaforyzowanymi, wyszukanymi sformułowaniami; odejście od sceny symultanicznej w stronę sceny sukcesywnej.
Zgodnie z barokowym zawołaniem, że „Życie snem, a świat teatrem”. Wszystko było możliwe, jak we śnie: rzeczywistość świata staje się rzeczywistością niemal wirtualną a bohaterowie grają w nim role nieprzewidywalne, nawet w marzeniach. 
Wirtualność światów odnajdujemy w operze, powstałej jakby za dotknięciem czarodziejskiej różdżki i rozwijającej się dynamicznie w całej Europie. Dla opery stworzono budynek teatralny ze sceną pudełkową i też z iluzjonistycznym wystrojem.
W tym okresie święci triumfy w całej Europie >>>komedia dell’arte.
Podstawy formy teatru i dramatu ukształtował w doskonałym wydaniu >>>teatr elżbietański Christophera Marlowa (1564-1593) i Williama Szekspira (1564-1616).
Teatralny był strój i etykieta, teatralne uczesanie: peruka. Teatralne gesty i chód dworaków, a zwłaszcza ich taniec, teatralny język, który bez metafor wydawał się martwy. Teatralny modny ogród i nawet wnętrze kościoła z ołtarzami i dekoracjami a następnie wystrój sal teatralnych przenoszącymi ściany w niebo - malarstwo pozbawione ram, usuwać miało granicę miedzy tym, co namalowane, a naturą. Teatr w propagandzie religijnej i w dziele jezuitów.
Misterium, balet, tragedia, opera mogły być fragmentem królewskiej uroczystości.
Teatr powinien przemawiać do oczu i wyobraźni. Nie musi poszukiwać prawdy. Intelektualne ambicje są zbędne, skoro prawda jest znana. Należy w skuteczny sposób pokazywać i rozkrzewiać zasady znane, a łatwiej to robić w sposób obrazowy niż pojęciowy.
Dominuje teatr malarski i muzyczny: prostota, sielankowość, naiwność.
 

TEATR SZKOLNY (edukacyjny)

 

  1. walka dobra ze złem – elementy metafizyczne
  2. DIALOGI o religii, polityce, cnocie, o ciele ludzkim, o czasie, architekturze, wojnie
  3. Łączony z uroczystościami miejskimi, religijnymi, państwowymi.
  4. Cykle pasyjne w stylu apokryficznym – wielodniowe.
TEATR – SCENA LUDOWA
WIDOWISKA – PROCESJE – KALWARIE (Mikołaj Zebrzydowski)
Widowiska kalwaryjne – synteza sztuk
Mikołaj w Wilkowiecka: Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim.
TEATRY KUKIEŁKOWE: szopki, jasełka
Pod koniec spektaklu następowało odsłonięcie szopki
Wyjście na ulicę „Chodzenie z Herodami”, kolędowanie.
INTERMEDIA (CHÓRY)
Pisany lub improwizowany
Dialog dwu lub trzech postaci, z epizodem bójki lub groźba pobicia
monolog – narrator zbiorowy, gawęda, deklamacje, śpiewany
TEATR RYBAŁTOWSKI (jarmarczny)
Wyprawa plebańska 1590
Albertus z wojny 1596
Synod klechów podgórskich 1607
TEATR DWORSKI
Spektakle muzyczne,
operowo-baletowe
Dell’arte
Stała scena w zamkniętym pomieszczeniu:
1674 ?Wilanów – Jan Sobieski;
1690 Ujazdów – Stanisław Herakliusz Lubomirski:
TEATR - KARNAWAŁ
Balet koński
            Pałacowe i ogrodowe karnawały
            Żywe obrazy
« powrót
facebook