O sztukach wszelakich - Sonata
Sonata, kilkuczęściowy utwór instrumentalny.
Sonata, kilkuczęściowy utwór instrumentalny, początkowo (w okresie baroku) istniejący w dwóch odmianach: sonata da chiesa (sonata kościelna, zawierająca część fugowaną i części taneczne) oraz sonata da camera (przypominająca suitę), od ok. połowy XVIII stopniowo przechodzący w formę tzw. sonaty klasycznej, zbudowanej wg zasad tzw. cyklu sonatowego (→ sonatowy cykl), przeznaczonej najczęściej na fortepian solo lub na inny instrument z fortepianem (np. na skrzypce i fortepian, wiolonczelę i fortepian itp.). W epoce baroku szczególną popularność zdobyła sonata na skrzypce solo (obecna m.in. w twórczości Jana Sebastiana Bacha). Za prototyp sonaty klasycznej uznaje się sonaty Domenico Scarlattiego (jednoczęściowe, przeznaczone na klawesyn, obecnie wykonywane również na fortepianie). Rozkwit formy sonaty nastąpił w dużej mierze dzięki twórczości Józefa Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta i Ludwiga Van Beethovena (ostatni z wymienionych to autor tak popularnych sonat fortepianowych jak: c-moll op. 13 Patetyczna, cis-moll op. 27 nr 2 Księżycowa, C-dur op. 53 Waldsteinowska, f-moll op. 57 Appassionata). Sonata spotykana jest w twórczości bardzo wielu kompozytorów, wśród nich są: Fryderyk Chopin (m.in. dwie sonaty fortepianowe: b-moll op. 35 i h-moll op. 58), Franciszek Liszt (Sonata h-moll), Robert Schumann, Johannes Brahms, Aleksandr Skriabin, Sergiusz Prokofiew, Karol Szymanowski, Pierre Boulez, Grażyna Bacewicz, Miłosz Magin i inni. Obecnie gatunek ten wciąż jest jedną z ważniejszych form wypowiedzi muzycznej.
« powrót
