O sztukach wszelakich - symfonia
Symfonia, kilkuczęściowa, reprezentatywna forma muzyki orkiestrowej, rozwinięta w pierwszej połowie XVIII w.
Symfonia, kilkuczęściowa, reprezentatywna forma muzyki orkiestrowej, rozwinięta w pierwszej połowie XVIII w. z włoskiej sinfonii (barokowy, orkiestrowy wstęp do opery lub jej poszczególnych aktów), w klasycznej postaci zbudowana według zasad tzw. cyklu sonatowego (→ sonatowy cykl).
Do wykształcenia stylu symfonii w głównej mierze przyczyniła się twórczość Józefa Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta i Ludwiga van Beethovena. W XIX w. duże znaczenie miała tzw. symfonia programowa (posiadająca konkretny tytuł i odwołująca się do treści pozamuzycznych), obecna m.in. w twórczości Hectora Berlioza (Symfonia fantastyczna) i Franciszka Liszta (Symfonia Faustowska, Symfonia Dantejska), jednak za najwybitniejsze dokonania symfoniczne tego okresu uznaje się utwory Johannesa Brahmsa, nawiązujące do wzorów klasycznych. Chociaż zdecydowana większość symfonii przeznaczona jest wyłącznie na orkiestrę (zgodnie z pierwotnym charakterem tego gatunku), w historii muzyki spotyka się również symfonie wokalno-instrumentalne (np. IX Symfonia d moll op. 125 Ludwiga van Beethovena, także symfonie Gustava Mahlera i Dymitra Szostakowicza). Do najbardziej znanych kompozytorów-symfoników należą (oprócz wymienionych wcześniej): Robert Schumann, Felix Mendelssohn-Bartholdy, Piotr Czajkowski, Antonin Dvořak, Jean Sibelius, Sergiusz Rachmaninow, Igor Strawiński, Sergiusz Prokofiew, Karol Szymanowski, Witold Lutosławski, Andrzej Panufnik, Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki, Wojciech Kilar i inni. Symfonia od początków istnienia podlegała i wciąż podlega procesowi ewolucji, będąc dla wielu twórców najważniejszym terenem poszukiwań i eksperymentów w zakresie formy, instrumentacji oraz środków wyrazu.
« powrót
