rytm, jeden z podstawowych elementów każdej wypowiedzi; dotyczy organizacji powtarzalności elementów pełniących funkcje jednostek rytmicznych, którymi są dźwięki, obrazy, ruch itp.

rytm, jeden z podstawowych elementów każdej wypowiedzi; dotyczy organizacji powtarzalności elementów pełniących funkcje jednostek rytmicznych, którymi są dźwięki (mowa, muzyka, akustyczne efekty itp.) i obrazy (postaci, zachowania, > ruch, brak ruchu, > scenografia, przestrzeń, barwy, linie itp.); szczególne znaczenie ma w dziełach artystycznych wszystkich rodzajów sztuki. Istota r. nie poddaje się łatwej kodyfikacji, ale niewątpliwie modeluje dramaturgię, znaczenia zawarte w dziele a także decyduje o odbiorze jego warstwy mentalno-emocjonalnej.

Wyróżniamy m.in. rytm: 1) regularny, 2) nieregularny, 3) przyspieszony, 4) zwolniony, które podlegają takiej właśnie powtarzalności jednostek rytmicznych; widowisko jest sztuką ruchu, w którą rytm wnosi kanon założonej regularności; w formach, których podstawą jest ruch obrazów i dźwięków można powtarzalność elementów odnieść do rytmu bicia serca, oddechu i indywidualnego przepływu energii odbiorcy; najczęściej rytm regularny wpływa na spokojny odbiór dzieła; przyspieszony – niepokoi; zwolniony – uspokaja; nieregularny – zaskakuje, jest elementem tworzącym różne odcienie > komizmu i > tragizmu; trzeba jednak pamiętać, że o budowaniu i odbiorze znaków sztuki, dramaturgii decyduje przede wszystkim kontekst, sąsiedztwo i sposób zestawiania różnych elementów składowych świata przedstawionego, zestawiania właściwego dla > figur retorycznych.

1. muz. rytm jest elementem regulującym czas trwania i następstwa dźwięków i przerw między nimi; określany jest przez: metrum, tempo, wartość rytmiczną (kształt nut i pauz). Wyróżnia się m.in. rytm: mono-, bi- lub polichroniczny, punktowany i jego odwrotność lombardzki (zw. też szkockim) oraz synkopowany, np. w jazzie.

2. film. teatr rytm, w dziełach o charakterze czasoprzestrzennym, zależy od jakościowej charakterystyki ruchu – fizycznego, psychologicznego i dramaturgicznego; reżyser buduje rytm jako funkcje relacji polegających na wpisaniu wartości przestrzennych (ruch sceniczny, formy plastyczne, plany itp.) w porządki i układy czasowe (trwanie scen, wątków, ujęć itp.); w filmie te relacje dodatkowo kreuje rytm montażowy.