maska, persona, larwa (stropolskie) zakładana twarz..

maska [franc. masque], persona, larwa (stropolskie) zakładana twarz..

1) używana od pradziejów w obrzędowości i magii większości kultur i cywilizacji. Jest znakiem znieruchomienia, które następuje po szaleństwie (mainontai) nimf i monad z orszaku Dionizosa – wirze tańca i wrzawy; symbolem świadomości czegoś niemożliwego do wypowiedzenia, niepojętej esencji bytu. Dionizos, ukrywając się przed Herą, przemierzał ziemskie szlaki w masce, w niej był przedstawiany przez wyznawców i pod postacią maski go czcili. W czasie świąt pierwszy haust młodego wina wlewano w usta maski  Dionizosa. Stylizowana twarz ludzka lub głowa zwierzęcia, wykonana była w starożytnej Grecji początkowo z kory brzozowej, wytłoczyn winogronowych, drewna, płótno-gipsowe, papier mache. Skonwencjonalizowana maska ukazywała łatwy do dostrzeżenia alegoryczny, mimiczny wyraz będący wskazówką co do wieku, pozycji społecznej i nastroju postaci. Zmiana maski i kostiumów dawała trójce aktorów teatru greckiego możliwość odegrania kilku ról w tej samej sztuce. Rozróżniano maski tragiczne, komiczne i satyrowe oraz pantomimiczne – z zamkniętymi ustami i spokojnym wyrazem twarzy. Spełniała także rolę rezonatora opierając się na kościach policzkowych; rezonans z kości policzkowych przenosił się na maskę, która wraz z szerokim otworem na usta, stawała się pudłem rezonansowym – stąd powiedzenie „dać głos na maskę”. W >komedii dell’arte maska zdecydowała o powodzeniu komedii włoskiej i była nieodzownym elementem stroju karnawałowego, balowego i maskaradowego. Maski stosowane też były w >teatrze ekspresjonistycznym, spotkać je można w sztukach nawiązujących do obrzędów i historycznych form teatru, w >filmach grozy, >SF.

2) widowisko w >teatrze dworskim XVI–XVII w., o charakterze alegorycznym, w bogatej oprawie scenicznej, składające się z muzyki (pieśni solowe, chóry, partie instrumentalne), ruchu (sceny baletowe i pantomimiczne), dialogów, deklamacji i efektów inscenizacyjnych; bohaterami widowiska były postacie w maskach i fantazyjnych kostiumach, naśladujących figury mitologiczne, alegoryczne i pasterskie; były wykonywane amatorsko przez arystokrację; maski były elementem wspólnej zabawy a zwłaszcza uświetniały uroczystości rodzinne. Maka miały wpływ na rozwój opery i baletu a także przyczyniły się do powstania >teatru narodowego.Wywodzi się z Włoch, skąd przez Francję dotarła do Anglii, by w epoce elżbietańskiej dojść do rozkwitu gatunku za sprawą dramaturgów: B. Jonsona, J. Miltona, T. Carewa, F. Beaumonta, J. Shirley’a, G. Chapmana; z twórców muzyki — H. Purcella, wywierając wpływ m.in. na W. Szekspira.

3) typ >postaci teatralnej.

4). element techniczny w filmie używany do zdjęć trickowych, >efektów specjalnych: maski statyczne (np.: kształt na ekranie dziurki od klucza, przez którą widać co dzieje się za drzwiami), wędrujące kontr-maski, które obecnie zastępują >blue box i technika komputerowa.