O sztukach wszelakich - groteska
groteska, kategoria estetyczna, wykorzystywana powszechnie w sztuce XX i XXI w., której nadrzędną regułą jest odrzucenie zasady prawdopodobieństwa i zestawianie przeciwieństw. groteska [franc. grotesque ‘dziwaczny’, ‘dziwaczność’], kategoria estetyczna, wykorzystywana powszechnie w sztuce XX i XXI w., której nadrzędną regułą jest odrzucenie zasady prawdopodobieństwa i zestawianie przeciwieństw (np. klasycznego piękna z kiczem, łagodności z brutalnością, komizmu z tragizmem).
Utwory groteskowe przedstawiają rzeczywistość zdeformowaną, przejaskrawioną, niezwykłą, niepokojącą, kaleką, wynaturzoną, brzydką, karykaturalną. Ich celem jest szokowanie, manifestowanie określonej postawy światopoglądowej (np. antydogmatyzmu, katastrofizmu, kreacjonizmu), doprowadzenie odbiorcy do metafizycznego wstrząsu (twórczość S.I. Witkiewicza, W. Gombrowicza, B. Schulza, Pluskwa Włodzimierza Majakowskiego 1929, Bal manekinów Bruna Jasieńskiego 1931, Dzisiejsze czasy Ch. Chaplina 1936).
Groteska obecna jest już w antyku (Żaby Arystofanesa), ponadto pojawia się m.in. w twórczości F. Rabelais’go, komedii dell’arte, dramacie romantycznym (V. Hugo, J. Słowacki), prozie N. Gogola i F. Kafki, dramaturgii A. Jarry’ego, silnie zaznacza swoją obecność w surrealizmie i dadaizmie. Po II wojnie światowej stała się głównym elementem ideowo-estetycznym → teatru absurdu. Przykłady - filmy: Cud w Mediolanie V. De Siki (1951), Eroica A. Munka (1958), Mały wielki człowiek A. Penna (1970); dzieła teatralne: Teatrzyk „Zielona Gęś” Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1945-53), Kartoteka Tadeusza Różewicza (1959), Umarła klasa Tadeusza Kantora (1975).
Utwory groteskowe przedstawiają rzeczywistość zdeformowaną, przejaskrawioną, niezwykłą, niepokojącą, kaleką, wynaturzoną, brzydką, karykaturalną. Ich celem jest szokowanie, manifestowanie określonej postawy światopoglądowej (np. antydogmatyzmu, katastrofizmu, kreacjonizmu), doprowadzenie odbiorcy do metafizycznego wstrząsu (twórczość S.I. Witkiewicza, W. Gombrowicza, B. Schulza, Pluskwa Włodzimierza Majakowskiego 1929, Bal manekinów Bruna Jasieńskiego 1931, Dzisiejsze czasy Ch. Chaplina 1936).
Groteska obecna jest już w antyku (Żaby Arystofanesa), ponadto pojawia się m.in. w twórczości F. Rabelais’go, komedii dell’arte, dramacie romantycznym (V. Hugo, J. Słowacki), prozie N. Gogola i F. Kafki, dramaturgii A. Jarry’ego, silnie zaznacza swoją obecność w surrealizmie i dadaizmie. Po II wojnie światowej stała się głównym elementem ideowo-estetycznym → teatru absurdu. Przykłady - filmy: Cud w Mediolanie V. De Siki (1951), Eroica A. Munka (1958), Mały wielki człowiek A. Penna (1970); dzieła teatralne: Teatrzyk „Zielona Gęś” Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1945-53), Kartoteka Tadeusza Różewicza (1959), Umarła klasa Tadeusza Kantora (1975).
« powrót
